مقاله جامع در مورد زردی نوزاد، دستگاه فتوتراپی و راه های درمان

زردی نوزاد یا ایکتر چیست؟ ‍‍

‍زردی نوزادی به حالتی گفته می‌شود که در آن میزان رنگدانه ی عامل زردی به نام “ماده بیلی روبین” در جریان گردش خون نوزاد تازه متولد شده بالا می رود.ابتدا زردی در داخل چشم نوزاد شروع به نمایان شدن کرده و سپس با بالا رفتن میزان آن به سایر نقاط بدن تسری می‌یابد.

شاید اکثر قریب به اتفاق والدین در بدو تولد فرزندشان با چنین شرایطی مواجه شده و نوزادشان مبتلا به زردی شود، در چنین شرایطی باید والدین و به ویژه مادران که به طور تمام وقت در کنار نوزاد خود هستند در این راستا اطلاعاتی کسب کرده و نسبت به ابتلا یا عدم ابتلای نوزاد خود به زردی آگاهی یابند.در برخی از موارد شاهدیم که در نتیجه عدم اطلاع والدین از زردی نوزاد، تبعاتی پیش می‎آید که موجبات نگرانی و زحمات والدین را فراهم می‌آورد، چرا که طبق تشخیص پزشکان اگر در روزهای اول و دوم تولد میزان بیلی روبین در خون نوزاد زیاد بوده و وزن نوزاد نیز کمتر از وزن طبیعی باشد، ممکن است موجب بروز خطراتی برای نوزاد شود، از این‌رو توجه به زردی نوزادی امری ضروری بوده و والدین  باید درخصوص رفع به موقع این مشکل اهتمام ویژه‌ای داشته باشند.

 

درمان زردی نوزاد

اکثر نوزادان به زردی نوزادی خفیف تا شدید در روزهای اول زندگی مبتلا می شوند.بهتر است نسبت به تشخیص و درمان زردی دقت لازم را داشته باشیم تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود.

زردی نوزادان براساس زمان شروع زردی، وزن هنگام تولد ، گروه خونی مادرو نوزاد و سابقه زردی در فرزندان قبلی خانواده و عوامل دیگری طبق چارت استاندارد درمانی در محدوده ای قرار می گیرد که براساس آن تصمیم گیری برای درمان زردی نوزاد صورت می پذیرد .

ویزیت نوزاد برای تشخیص زردی توسط پزشک باید بین ۳ تا ۵ روزگی انجام شود.

 

آنچه مادران باید بدانند

زردی نوزاد

بیماری زردی نوزادان جزء شایع ترین بیماری ها در نوزادان می باشد. ایکتر یا یرقان یا زردی به تغییر رنگ زرد پوست و ملتحمه گفته می­شود که از مسائل شایع دوران نوزادی است. در اکثر موارد زردی خوش خیم است اگرچه درمان نکردن زردی با ضایعات عصبی همراه است. زردی در ۶۰ درصد نوزادان تازه متولد شده و ۸۰ درصد نوزادان نارس دیده می­شود. علت به وجود آمدن زردی در نوزادان این می باشد که هموگلوبین هایی که در گلبول های قرمز وجود دارند در انتها به رنگدانه زرد رنگی که بیلی روبین نام دارد تبدیل می شوند و کبد این مسئولیت را دارد که این مواد را دفع کند که این کار را از طریق صفرا انجام می دهد. هر گاه میزان بیلی روبین تولید شده در بدن زیاد شود و یا دفع بیلی روبین کاهش یابد، تجمع آن در خون و متعاقبا در ارگانهای بدن اتفاق خواهد افتد.

انواع زردی نوزاد

*زردی فیزیولوژیک:

این زردی تحت شرایط خاصی است و باید بر طبق تشخیص پزشک باشد این نوع زردی بدون عوارض است و اگر نوزاد زیر نظر پزشک باشد احتیاجی نیست که در بیمارستان بستری شود

*زردی مرتبط با شیر مادر:

در برخی مواقع زردی در هفته اول تولد در اثر کم بودن میزان شیر مادر و کافی نبودن تغذیه نوزاد به وجود می آید. این مورد به نوع ترکیبات شیر مادر ارتباطی ندارد، با تغذیه مناسب و بیشتر از شیرمادر می توان این زردی را درمان کرد. در بعضی از موارد ممکن است که زردی ناشی از ترکیبات غیر مطلوب شیر مادر باشد که باعث به وجودآمدن زردی در هفته اول تولد می شود که باید برای تشخیص و بررسی و درمان این زردی به پزشک متخصص اطفال مراجعه شود.

*زردی ناسازگاری های خونی:

در بعضی موارد به دلیل مطابق نبودن نوع گروه خونی مادر و نوزاد، زردی به نام زردی ناسازگاری خونی به وجود می آید. معمولا در مادرهایی که دارای گروه خونیO هستند، در صورتی که نوزاد آن ها گروه خونی A یا B را داشته باشد، امکان دارد به این نوع زردی مبتلا شود که این احتمال در همه مادران با گروه خونی O اتفاق نمی افتد. شدت این نوع زردی بالا می باشد و باید زیر نظر پزشک متخصص تشخیص داده شود و تحت درمان در بیمارستان قرار گیرند. در یک مورد دیگر که وجود دارد زردی در اثر RH می باشد که RH مادر منفی باشد و برای نوزاد مثبت امکان دارد این زردی نوزادان به وجود آید.

* زردی ناشی از کم کاری تیروئید:

این نوع زردی به دلیل کم بودن هورمون تیروئید در نوزادان به وجود می آید که در صورت تشخیص به موقع و درمان کردن کم کاری تیروئید می توان این زردی را درمان کرد.

یکی از روش­های درمان زردی نوزاد، فتوتراپی است که در ادامه روش ، اصول و  انواع آن بررسی شده است.

 

دستگاه فتوتراپی نوزاد ان چیست؟

فتوتراپی یکی از روش­های درمان زردی نوزادی است. ایکتر یا یرقان یا زردی به تغییر رنگ زرد پوست و ملتحمه گفته می­شود که از مسائل شایع دوران نوزادی است. در اکثر موارد زردی خوش خیم است اگرچه درمان نکردن زردی با ضایعات عصبی همراه است. زردی در ۶۰ درصد نوزادان تازه متولد شده و ۸۰ درصد نوزادان نارس دیده می­شود.

عوارض زردی نوزاد چیست؟

زردی عارضه ه­ای است که در آن پوست و سفیدی چشم به علت بیلی­روبین زیاد خون زرد می­شوند. بیلی­روبین در کبد ایجاد می­شود و محصول تجزیه هموگلوبین(مولکول حامل اکسیژن که در سلول­های قرمز قرار دارد) است.

 

زردی دو علت اصلی دارد که عبارتند از:

ایجاد بیش از حد بیلی­روبین خون و اختلال در دفع آن. علل شایع اختلال دفع بیلی­روبین نیز عبارتند از: بیماری­های سلولی کبد مثل التهاب کبد(هپاتیت) و تشمع کبدی(سیروز)، انسداد کیسه صفرا یا مجاری صفراوی داخل کبدی منتهی به کیسه صفرا اغلب علائم دیگری غیر از تغییر رنگ پوست و چشم با زردی همراه نیست که شایع­ترین علت ایجاد بیش از حد بیلی­روبین تخریب غیر­طبیعی سلول­های قرمز است که به کم­خونی ناشی از همولیز(تخریب سلول­های خونی) معروف است.

اگر زردی شدید باشد، مدفوع ممکن است کم­رنگ و ادرار تیره شود(به علت دفع صفرا از کلیه ­ها) و گاهی خارش عمومی بروز می­کند.

درمان زردی براساس سطح بیلی­روبین خون متفاوت است اما به طور کلی راه­های درمان عبارتند از:

۱– شیردهی مکرر:

نوزادانی که به خوبی با شیر مادر تغذیه نشوند، رنگدانه­های زرد یا همان بیلی­روبین  از بدنشان دفع نشده و روی پوست جمع می­شود و نوزاد تب می­کند. با شیر­دهی مکرر می­توان از پیشرفت زردی جلوگیری کرد.

۲– فتوتراپی(نوردرمانی­):

فتوتراپی درمان رایج برای کاهش سطح بیلی­روبین در نوزادان است. ( دستگاه فتوتراپی نوزاد ) نور، شکل  و ساختمان مولکول بیلی‌روبین را تغییر می‌دهد. نور درمانی اجازه می­دهد بیلی­روبین زیر پوست بشکند و از خون و پوست نوزاد جدا و دفع شود.

۳– تعویض خون:

در موارد زردی شدید که فتوتراپی مؤثر نباشد یا به عبارتی سطح بیلی­روبین خون خیلی بالا رود، تعویض خون انجام می­شود.مشاهدات یک پرستار انگلیسی در سال ۱۹۵۶ نشان داد نور در کاهش بیلی­روبین نوزادان مؤثر است. تحقیقات بعدی نشان داد که چگونه انرژی نور توسط مولکول­های بیلی روبینی جذب و پس از تبدیل آن به ایزومر نوری و ایزومر ساختاری به آسانی از طریق ادرار و کبد دفع می­شود.

پس از شناخت فتوبیولوژی بیلی­روبین، دستگاه­های فتوتراپی ساخته شده و از سال ۱۹۵۸ به عنوان یک روش درمانی غیرتهاجمی بی­ضرر در درمان زردی، شناخته شد و امروزه به طور گسترده از آن استفاده می­شود.فوتوتراپی نوزادان به معنی تاباندن نور به پوست نوزادانی است که مبتلا به بالا رفتن بیش از اندازه بیلی‌روبین غیرمستقیم شده‌اند. بیلی‌روبین بیش از همه به قسمت آبی طیف نور مرئی در حدود ۴۶۰ نانومتر واکنش نشان می‌دهد. چراغ­هایی که نور حدود ۴۶۰ تا ۴۹۰ نانومتر تولید می‌کنند، بدرد فوتوتراپی می‌خورند.

بطور معمول، بیلی‌روبین از راه کونژوگه شدن در کبد با اسید گلوکورونیک دفع می‌شود. گلوکورونیدهای بیلی‌روبین که در صفرا قابل حل هستند، صفرایی که در روده ترشح می‌شود، بیلی‌روبین را از بدن خارج می‌کند.

 

در بعضی از نوزادان، نارسایی کونژوگه شدن(که در نوزادان زودرس شدیدتر است)، همراه با افزایش مقدار گلبول­های سرخی که از بین می‌روند، باعث می‌شود که دفع بیلی‌روبین به خوبی انجام نشود. عواملی از قبیل واکنش سیستم ایمنی علیه گلبولهای قرمز خودی(ایزوایمونیزاسیون)، بیماری­های همولیتیک ارثی و خون نشت کرده به بیرون رگ­های نوزاد­(مثلاً کبود شدگی‌های پوست و سفال‌هماتوم‌ها) از یک سو و نقائص ژنتیکی متابولیسم بیلی‌روبین مانند سندرم شایع ژیلبرت، از سوی دیگر به نارسایی دفع بیلی‌روبین کونژوگه کمک می‌کنند.نور، شکل و ساختمان مولکول بیلی‌روبین را بنحوی تغییر می‌دهد که مولکول­های حاصل، می‌توانند با وجود نارسایی کونژوکاسیون دفع شوند.

عقیده نادرستی وجود دارد که نور فرابنفش(زیر ۴۰۰ نانومتر) برای فوتوتراپی استفاده می‌شود که اینطور نیست و طیف حدود ۴۶۰ برای اینکار استفاده می‌شود.

اثر نور بر بیلی‌روبین(زردی نوزاد):

هنگامی که مولکول بیلی‌روبین عادی (۴z،۱۵z-بیلی‌روبین) تحت تابش نور قرار می‌گیرد، تبدیل به اشکال ناپایدار مولکول بیلی‌روبین می‌شود. این اشکال حد واسط می‌توانند یا با اکسیژن واکنش انجام دهند که محصولاتی بی‌رنگ با وزن مولکولی پایین تر بسازند که می‌تواند در ادرار حل و دفع شود یا باز آرایی شوند تا ایزومر ساختمانی بیلی‌روبین را بسازند که لومی‌روبین نامیده می‌شود که می‌تواند در ادرار یا صفرا حل و دفع گردد.ممکن است بجای دو مورد بالا، اشکال حد واسط تبدیل به ایزومرهای فضایی بیلی‌روبین شوند که در آن حداقل یکی از دو وضعیت Z به وضعیت E  تبدیل شده است.

Z مخفف واژه آلمانی zusammen  است که کنارهم معنی می‌دهد و E مخفف entgegen آلمانی است که یعنی روبرو. از این واژه‌ها برای نشان دادن وضعیت اتم­ها حول پیوند کووالانسی استفاده می‌شود. عددهای ۴ و ۱۵، محل پیوندهای کووالانسی را نشان می‌دهند. در شکل بالا، تنها دو فوتوایزومر اصلی نشان داده شده‌اند.

ایجاد ایزومرهای فضایی، سریعتر از ایزومرهای ساختمانی است و برگشت‌پذیر هم می‌باشد و هردو این ایزومرسازی­ها، از روند ترکیب با اکسیژن(فوتواکسیداسیون) سریع­تر هستند. ایزومرهای نوری بیلی‌روبین، کمتر تمایل به چسبیدن به چربی­ها دارند و می‌توانند در صفرا مستقیماً بدون گلوکورونید دفع شوند. لومی‌روبین در ادرار هم دفع می‌شود. محصولات فوتواکسیداسیون بیشتر در ادرار حل می‌شوند. همین که ایزومرهای فضایی وارد صفرا شوند، خودبخود تبدیل به بیلی‌روبین می‌شوند.

 

عوامل مؤثر در فتوتراپی:

طول موج ۴۵۹ نانومتر(در قسمت آبی نور مرئی) از همه طول موج­ها موثرتر است، اما با توجه به اینکه هرچه طول موج بزرگتر می‌شود، نفوذ بیشتری در پوست پیدا می‌کند، بهترین طول موج از نظر کاربردی در گستره ۴۶۰ تا ۴۹۰ نانومتر قرار می‌گیرد.

در نوزادان ترم و نزدیک به ترم، بجای انکوباتور بهتر است از گهواره استفاده شود چون که طلق انکوباتور جلوی تابش کامل را می‌گیرد و از اینکه منبع نور به حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری نوزاد برسد جلوگیری می‌کند.

البته لامپ­های تنگستنی یا هالوژن را نباید به این اندازه به نوزاد نزدیک کرد.

منبع­های نور فرعی مثل زیرانداز فیبراپتیک نوری، یا لامپهای LED مخصوص ویا لامپهای فلورسنت خاص آبی می‌توانند زیر نوزاد تابش داشته باشند.

اگر نوزاد مجبور است که در انکوباتور تحت تابش قرار بگیرد، شعاع­های نوری باید بصورت مایل به طلق انکوباتور تابانده شوند تا جلوی هدر رفتن نور را در اثر بازتابش را بگیرند.کارآمدی فوتوتراپی به میزان درخشان بود(برون‌ده انرژی) منبع نوری وابسته است.

با یک رادیومتر یا اسپکترورادیومتر، میزان درخشانی را به واحد وات بر سانتیمتر مربع یا میکرووات بر سانتیمتر مربع بر نانومتر (μW/cm2/nm)در یک طول موج معین اندازه می‌گیرند. یک منبع نوری سنتی یا استاندارد، باید هنگامی که در فاصله ۲۰ سانتیمتری بالای سر نوزاد قرار می‌گیرد، باید بتواند ۸ تا ۱۰ میکرو­وات بر سانتیمتر مربع بر نانومتر در طیف نوری ۴۳۰ تا ۴۹۰ به نوزاد بتاباند، البته دستگاه اندازه‌گیری باید در سطح نوزاد قرار گیرد.

لامپ­های فلورسنت آبی مخصوص، می‌توانند ۳۰ تا ۴۰ μW/cm2/nm نور به نوزاد بتابانند.معمولاً لازم نیست پوشک نوزاد را هنگام فوتوتراپی در بیاورند، مگر اینکه با وجود فوتوتراپی بیلی‌روبین بالا رود.

 

اگر کناره‌های گهواره را با فویل آلومینیومی یا پارچه سفید بپوشانیم، اثر فوتوتراپی افزوده می‌شود.

برای آسیب ندیدن شبکیه نوزاد، استفاده از چشم‌بند الزامی است.

براساس منابع موجود، فرق خاصی بین فوتوتراپی LED و سنتی وجود ندارد، اما با توجه به اینکه در فوتوتراپی LED افزودن مایع دریافتی نوزاد لازم نیست، از نظر کاربردی، فوتوتراپی LED راحت­تر است.اثبات شده است که بیشتر کردن دریافت مایع در نوزاد ترمیکه فوتوتراپی می‌شود، نیاز به تعویض خون را کاهش می‌دهد و طول مدت فوتوتراپی را کم می‌کند.

البته این بدین معنی نیست که همه نوزادان تحت فوتوتراپی باید بصورت روتین تحت مایع درمانی قرار گیرند، چون که ممکن است چنین رویکردی شیردهی موفقیت‌آمیز را دچار اختلال کند. البته کل مطالعات دال بر نافع بودن مایع درمانی، پیش از به بازار آمدن فوتوتراپی‌های مدرن LED انجام شده بودند، که ممکن است با ادعای فوتوتراپی LED مبنی بر لازم نبودن مایع درمانی همراه دچار خدشه شوند. در مواقعی که نیاز به مایع درمانی همراه وجود داشته باشد، شیر مادر دوشیده شده، مایع انتخابی است.

مراقبت از نوزاد تحت فتوتراپی:

نوزاد را باید بصورت تاقباز فتوتراپی نمود مگر وضعیت بالینی خاصی باعث شود که این کار ممکن نباشد. محیط فتوتراپی نه باید گرم باشد و نه سرد. کافی بودن مایع دریافتی نوزاد را می‌توان از راه وزن نمودن نوزاد و تعداد دفعاتی که پوشکش را خیس می‌کند تخمین زد. چشم نوزاد را باید با چشم‌بند مناسب از آسیب پرتوهای نور محافظت نمود.

ممنوعیت فتوتراپی:

در موارد انگشت شماری، فتوتراپی منع استفاده دارد. اگر از داروهایی که بیمار را به نور حساس می‌کنند بطور همزمان استفاده شود یا تشخیص پورفیری اریتروپوئتیک مادرزادی مطرح باشد و یا سابقه خانوادگی پورفیری وجود داشته باشد، فوتوتراپی ممنوع است. تاول زدن شدید و بی‌قراری زیاد نوزاد زیر فوتوتراپی، ممکن است علامت پورفیری مادرزادی باشد.ممکن است بعضی از نوزادانی که زردی کلستاتیک و هیپربیلیروبینمی مستقیم دارند، بدنبال فوتوتراپی دچار سندرم نوزاد برنزه شوند که به تیره شدن خاکستری-قهوه‌ای پوست گفته می‌شود که علت اصلی آن معلوم نیست اما ممکن است بعلت تجمع پورفیرین در پوست باشد.

این برنزگی گذرا است و با قطع فتوتراپی ناپدید می‌شود. باید توجه داشت چون ممکن است بالا بودن بیلی­روبین غیر­مستقیم، همراه و همزمان با بیلی­روبین مستقیم باشد، وجود بیلی­روبینمی مستقیم باعث ممنوعیت فوتوتراپی نیست و می‌توان برای پایین آوردن قسمت غیرمستقیم از آن استفاده نمود.

دستگاه فتوتراپی نوزاد :

دستگاه­های فتوتراپی معمولی با لامپ های سفید، آبی( فلورسنت و هالوژن وLED)، امروزه جهت درمان زردی ساخته شده اند. برای فتوتراپی، بهترین طیفی که بیشترین جذب را دارد و معمولاً مورد استفاده قرار می­گیرد، بین nm 420-470 است که طیف آبی است.  نور ساطع شده توسط دستگاه فتوتراپی جهت حذف تابش های مادون قرمز و ماوراء بنفشِ مضر باید فیلتر شود. همچنین نور دستگاه باید کاملاً روی نوزاد متمرکز شده باشد.

انواع لامپ فتوتراپی:

 

لامپ­های فلورسنت

متداول­ترین منبع نوری که در فتوتراپی مورد استفاده قرار می­گیرد، لامپ­های فلورسنت است. این لامپ­ها، نور آبی با طول موج ۴۲۰–۴۹۰ nm  منتشر می­کنند که  فلورسنت آبی مخصوص دارای برچسب F20T12/BB یا TL 20W/52 است. لامپ­های فلورسنت آبی عادی با برچسب F20T12/B تابش بسیار کمتر از لامپ­های فلورسنت آبی مخصوص تحویل می­دهد. از مزیت­های لامپ­های فلورسنت می­توان به ارزان بودن آنها اشاره کرد اما این لامپ­ها بعد از حدود ۱۳۰۰ ساعت استفاده، شدت نور و تقریباً ۳۵–۴۰ %  از تابندگی نور آبی خود را از دست می­دهند. تولید­کنندگان این لامپ­ها همواره به کاربران توصیه می­کنند که بعد از اتمام تعداد ساعات مجاز برای استفاده، نسبت به تعویض این لامپ­ها  اقدام کنند. قرار دادن مستقیم این لامپ در کنار نوزاد به طور قابل ملاحظه ای دُز خروجی را کاهش می­دهد.

لامپ­های فلورسنت متراکم

این لامپ­ها کوتاه(حدود ۵ inch 7 to) و به صورت تا شده و چند لا است که نور آبی و سفید منتشر می­کند. لامپ­های فلورسنت متراکم گرمای زیادی تولید نمی­کند لذا می­توان آنها را در فاصله نسبتاً کوتاهی از نوزاد قرار داد.

لامپ­های LED

لامپ­های  led آبی طیف باریک و محدودی منتشر می­کنند. نمونه­های اولیه این LEDها از سال ۱۹۹۰ در دستگاه های فتوتراپی مورد استفاده قرار گرفتند و در سال ۲۰۰۲ اولین دستگاه فتوتراپی با LED در آمریکا و انگلستان روانه بازار شد که به دو صورت پنل و لوله­ای تولید می­شوند.لامپ­های ال ای دی به راحتی می­توانند جایگزین لامپ­های فلورسنت فیلیپس بشوند و بدلیل اینکه نیازی به بالاست، ترانس و استارت ندارد، هزینه­های نگهداری بسیار پائین و طول عمر بالاتری نسبت به لامپ­های فلورسنت فیلیپس دارند .عمر مفید این لامپ ها ۲۰۰۰۰ ساعت یعنی ۱۰ برابر لامپ های فلورسنت فیلیپس می­باشد.

استفاده از لامپ­های فلورسنتی جهت درمان زردی در کشور­های اروپایی و کشورهای تولید کننده این لامپ­ها به دلیل عمر کم لامپ، مصرف بالا و بازدهی پایین، هزینه تمام شده بالا، تعمیر و نگهداری پر هزینه و کیفیت پائین، ایجاد گرما و وجود اشعه های مضر سال­هاست تولید و استفاده آن متوفق گردیده است.

کشورهای مذکور به تکنولوژی ال ای دی جهت درمان زردی رو آورده­اندکه در آن کشورها استفاده از ال ای دی  همه­گیر شده و در کشور ایران نیز متاسفانه با مقاومت مراکز و متخصصین و بیمارستان ها با سرعت کم و در حال جایگزین شدن می­باشد. LEDها پایا و بادوام هستند و برق کمی مصرف می­کنند ؛ همچنین چون طیف این منابع نوری در ناحیه آبی طیف نور متمرکز شده است، گرما و حرارت کمی تولید می­کند و می­توان آنها را در نزدیک نوزاد قرار داد. شدت نور LEDها در طول زمان به تدریج کم می­شود، بنابراین هر شش ماه باید چک شود.

چراغ هالوژن

در این نورافکن­های فتوتراپی معمولاً چراغ هالوژن با ۱۵۰ watt و ۲۱ V به همراه یک بازتابنده با پوشش مخصوص که طول موج مادون قرمز را جذب می­کند، قرار دارند. همچنین یک فن باید به طور مداوم چراغ هالوژن را که گرم شده، سرد کند. محل قرارگیری لامپ، در بالای نوزاد یکی از مسائل مهم و حیاتی در تأثیر نور افکن­ها است. بیشترین تأثیر لامپ هنگامیاست که مستقیماً در بالای نوزاد در فاصله ۴۵-۵۰ cm قرار گرفته است. تعداد کمیاز نورافکن های هالوژن با یک دوزیمتر که مقدار دُز فتوتراپی را که نوزاد دریافت کرده است نمایش می­دهد، ترکیب می­شوند.

 

انواع دستگاه فتوتراپی نوزاد

دستگاه فتوتراپی بر اساس نوع تکتولوژی و منبع نور به سه دسته تقسیم می شوند:

۱-­­­­­­­ فتوتراپی سنتی:

یک منبع نورِ‌غیر فیبراپتیکی یا بالای سر نوزاد یا از زیر نوزاد قرار می‌گیرد. در این روش باید از چشم بند مخصوص فتوتراپی جهت جلوگیری از آسیب رسیدن به چشم نوزاد استفاده شود. این مدل به دوصورت خانگی و بیمارستانی تولید می شود.دستگاه فتوتراپی خانگی-کلید روشن و خاموش دستگاه– کلید روشن کردن منبع نور دستگاه– تایمر دستگاه– منبع نور دستگاه-سنسور دما-صفحه نمایش دما و سایر پارامترها– فن های خنک کننده دستگاه که نباید مسدود شوند.-تشکدستگاه فتوتراپی بیمارستانی-کلید روشن و خاموش دستگاه– کلید روشن کردن منبع نور دستگاه– تایمر دستگاه-منبع نور دستگاه-تنظیم کننده های موقعیت نور روی نوزاد-سنسور دما-صفحه نمایش دما و سایر پارامترها-فن های خنک کننده دستگاه که نباید مسدود شوند.-تخت نوزاد

برای ارائه فتوتراپی ایمن و مؤثر رعایت نکات زیر لازم است:

*همانند شکل، چشم های نوزاد را باید با چشم بند مناسب از آسیب پرتوهای نور در امان نگه داشت.*همانند شکل نوزاد را باید برهنه همراه با یک پوشک کوچک که اندام تناسلی او را می پوشاند ، نگه داشت.*نوزاد را در جایگاه مخصوص به خود قرار دهید. محیط فتوتراپی باید نه گرم باشد و نه سرد. باید مطمئن شد که جریان هوا باعث سرد شدن لامپ ها نمی شود.*می توان سطح داخل تخت نوزاد را با ورقه هایی از آلومینیم یا سطوح سفید رنگ پوشاند که از اتلاف تشعشعات جلوگیری شود.*باید نوزاد را تمیز و خشک نگه داشت. بهتر است جهت تمیز کردن نوزاد تنها از آب استفاده کرد ، روغن و کرم در سطح پوست استفاده نکنید.

*فتوتراپی پیوسته صورت نمی گیرد و می توان برای تغذیه نوزاد ، روش های بالینی ، اجازه ملاقات والدین با نوزاد و برقراری رابطه مادرانه ، درمان را قطع کرد.*تمام نوزادانی که تحت درمان فتوتراپی قرار می گیرند، باید هر ۲ ساعت از نظر درجه حرارت بدن و هر ۶ ساعت از نظر وضعیت پوست کنترل شوند.

همچنین چون ممکن است افزایش دمای لامپ های دستگاه باعث افزایش میزان متابولیسم یا سوخت و ساز بدن نوزاد شود، لذا نوزاد باید هر ۲۴ ساعت از نظر وزن هم کنترل شود.*درمان توسط فتوتراپی به مدت ۱ تا ۳ روز باعث می شود مقدار بیلی روبین به نصف کاهش یابد. اثر درمانی فتوتراپی به عواملی چون سطح اولیه بیلی روبین ، انرژی نور لامپ یا طول امواج نور ، فاصله بین نوزاد و لامپ ، ناحیه ای از پوست که در معرض تابش قرار می گیرد و مدت زمانی که پوست در معرض نور قرار می گیرد بستگی دارد.

۲–  فتوتراپی فیبراپتیک:

نور بوسیله کابل یک نوری به یک سطح پتو مانند منتقل می‌شود که می‌تواند بدور نوزاد پیچیده شود. پتوی زردی (بیلی بلانکت)، نوعی فوتوتراپی فیبراپتیک می‌باشد.

۳ – فتوتراپی چندگانه:

بیش از یک منبع نوری بصورت همزمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. مثلاً دو واحد یا بیشتر از فوتوتراپی سنتی و یا ترکیبی از سنتی و فیبراپتیک. در این روش باید از چشم بند مخصوص فتوتراپی جهت جلوگیری از آسیب رسیدن به چشم نوزاد استفاده شود.

 

روش های اندازه گیری بیلی­ روبین خون(زردی نوزاد):

به دو روش تهاجمی و غیر تهاجمی می­باشد:

در روش تهاجمی از بیمار خون گرفته می­شود و بیلی­روبینی که در آزمایشگاه اندازه گیری می­شود دو نوع است:

۱- بیلی­روبین Total که شامل بیلی­روبین Direct و بیلی­روبین In Direct می باشد.۲- بیلی­روبین Direct یا مستقیم که در آزمایشگاه ها اندازه­گیری می­شود.بنابراین در آزمایشگاه فقط بیلی روبین Total و Direct اندازه گیری می­شود.

روش کار بیلی­روبین Direct

ابتدا دو عدد لوله آزمایش را بنام­های بلانک معرف و تست نامگذاری کرده سپس μι۲۰۰ معرف بیلی­روبین شماره ۱ را درون هر دو لوله می­ریزیم.μι۲۰  معرف بیلی­روبین شماره ۲ را به لوله تست و  cc 2 سرم فیزیولوژی و  μι۲۰۰ سرم بیمار را به هر دو لوله اضافه می­کنیم. سپس به مدت ۵ دقیقه در حرارت اتاق قرار می­دهیم و با طول موج nm546=λ آن را بررسی می­کنیم.

روش کار بیلی روبین Total

طبق آزمایش قبل ابتدا دو عدد لوله آزمایش را بنام­های بلانک معرف و تست نامگذاری کرده سپس  μι۲۰۰ معرف بیلی­روبین شماره ۱ را درون هر دو لوله ریخته سپس  μι۲۰ معرف بیلی­روبین شماره ۲ را به لوله تست اضافه کرده سپس معرف تثبیت کننده یا معرف بیلی­روبین شماره ۳ را درون هر دو لوله می­ریزیم و μι۲۰۰ سرم بیمار را به هر دو لوله اضافه می­کنیم و به مدت ۱۰ دقیقه در حرارت اتاق قرار می­دهیم و در نهایت cc1 معرف بیلی روبین شماره ۴ را به آنها اضافه کرده و ۵ دقیقه در حرارت اتاق می­دهیم. و جذب نوری آنها را  در طول موج nm578=λ گزارش می­کنیم.

در روش غیر تهاجمی از دستگاه بیلی­روبین ­متر استفاده می­شود:

مکانیسم اندازه­گیری این دستگاه به این صورت است که یک پرتو نوری به پوست نوزاد تابیده شده(معمولا‌ به پیشانی یا سینه نوزاد) و سپس نور برگشتی به دو پرتو جداگانه تفکیک می شود و توسط یک دتکتور اپتیکال اندازه­گیری می­شود. میزان غلظت بیلی­روبین خون از میزان جذب نور برگشتی به دست می‌آید.

مزایای این دستگاه (بیلی چک):

-سادگی استفاده از آن

-عدم نیاز به لوازم مصرفی

-عدم نیاز به خونگیری

 

 

 

منبع: www.nozadteb.ir

 

دستگاه فتوتراپی نوزاد

www.tepko.ir

www.nopadarman.com