مقاله جامع در مورد زردی نوزاد، دستگاه فتوتراپی و راه های درمان
زردی نوزاد یا ایکتر چیست؟
زردی نوزادی به حالتی گفته میشود که در آن میزان رنگدانه ی عامل زردی به نام “ماده بیلی روبین” در جریان گردش خون نوزاد تازه متولد شده بالا می رود.ابتدا زردی در داخل چشم نوزاد شروع به نمایان شدن کرده و سپس با بالا رفتن میزان آن به سایر نقاط بدن تسری می‌یابد.
شاید اکثر قریب به اتفاق والدین در بدو تولد فرزندشان با چنین شرایطی مواجه شده و نوزادشان مبتلا به زردی شود، در چنین شرایطی باید والدین و به ویژه مادران که به طور تمام وقت در کنار نوزاد خود هستند در این راستا اطلاعاتی کسب کرده و نسبت به ابتلا یا عدم ابتلای نوزاد خود به زردی آگاهی یابند.در برخی از موارد شاهدیم که در نتیجه عدم اطلاع والدین از زردی نوزاد، تبعاتی پیش می‌آید که موجبات نگرانی و زحمات والدین را فراهم می‌آورد، چرا که طبق تشخیص پزشکان اگر در روزهای اول و دوم تولد میزان بیلی روبین در خون نوزاد زیاد بوده و وزن نوزاد نیز کمتر از وزن طبیعی باشد، ممکن است موجب بروز خطراتی برای نوزاد شود، از این‌رو توجه به زردی نوزادی امری ضروری بوده و والدین باید درخصوص رفع به موقع این مشکل اهتمام ویژه‌ای داشته باشند.
درمان زردی نوزاد
اکثر نوزادان به زردی نوزادی خفیف تا شدید در روزهای اول زندگی مبتلا می شوند.بهتر است نسبت به تشخیص و درمان زردی دقت لازم را داشته باشیم تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
زردی نوزادان براساس زمان شروع زردی، وزن هنگام تولد ، گروه خونی مادرو نوزاد و سابقه زردی در فرزندان قبلی خانواده و عوامل دیگری طبق چارت استاندارد درمانی در محدوده ای قرار می گیرد که براساس آن تصمیم گیری برای درمان زردی نوزاد صورت می پذیرد .
ویزیت نوزاد برای تشخیص زردی توسط پزشک باید بین ۳ تا ۵ روزگی انجام شود.
آنچه مادران باید بدانند
زردی نوزاد
بیماری زردی نوزادان جزء شایع ترین بیماری ها در نوزادان می باشد. ایکتر یا یرقان یا زردی به تغییر رنگ زرد پوست و ملتحمه گفته میشود که از مسائل شایع دوران نوزادی است. در اکثر موارد زردی خوش خیم است اگرچه درمان نکردن زردی با ضایعات عصبی همراه است. زردی در ۶۰ درصد نوزادان تازه متولد شده و ۸۰ درصد نوزادان نارس دیده میشود. علت به وجود آمدن زردی در نوزادان این می باشد که هموگلوبین هایی که در گلبول های قرمز وجود دارند در انتها به رنگدانه زرد رنگی که بیلی روبین نام دارد تبدیل می شوند و کبد این مسئولیت را دارد که این مواد را دفع کند که این کار را از طریق صفرا انجام می دهد. هر گاه میزان بیلی روبین تولید شده در بدن زیاد شود و یا دفع بیلی روبین کاهش یابد، تجمع آن در خون و متعاقبا در ارگانهای بدن اتفاق خواهد افتد.
انواع زردی نوزاد
*زردی فیزیولوژیک:
این زردی تحت شرایط خاصی است و باید بر طبق تشخیص پزشک باشد این نوع زردی بدون عوارض است و اگر نوزاد زیر نظر پزشک باشد احتیاجی نیست که در بیمارستان بستری شود
*زردی مرتبط با شیر مادر:
در برخی مواقع زردی در هفته اول تولد در اثر کم بودن میزان شیر مادر و کافی نبودن تغذیه نوزاد به وجود می آید. این مورد به نوع ترکیبات شیر مادر ارتباطی ندارد، با تغذیه مناسب و بیشتر از شیرمادر می توان این زردی را درمان کرد. در بعضی از موارد ممکن است که زردی ناشی از ترکیبات غیر مطلوب شیر مادر باشد که باعث به وجودآمدن زردی در هفته اول تولد می شود که باید برای تشخیص و بررسی و درمان این زردی به پزشک متخصص اطفال مراجعه شود.
*زردی ناسازگاری های خونی:
در بعضی موارد به دلیل مطابق نبودن نوع گروه خونی مادر و نوزاد، زردی به نام زردی ناسازگاری خونی به وجود می آید. معمولا در مادرهایی که دارای گروه خونیO هستند، در صورتی که نوزاد آن ها گروه خونی A یا B را داشته باشد، امکان دارد به این نوع زردی مبتلا شود که این احتمال در همه مادران با گروه خونی O اتفاق نمی افتد. شدت این نوع زردی بالا می باشد و باید زیر نظر پزشک متخصص تشخیص داده شود و تحت درمان در بیمارستان قرار گیرند. در یک مورد دیگر که وجود دارد زردی در اثر RH می باشد که RH مادر منفی باشد و برای نوزاد مثبت امکان دارد این زردی نوزادان به وجود آید.
* زردی ناشی از کم کاری تیروئید:
این نوع زردی به دلیل کم بودن هورمون تیروئید در نوزادان به وجود می آید که در صورت تشخیص به موقع و درمان کردن کم کاری تیروئید می توان این زردی را درمان کرد.
یکی از روشهای درمان زردی نوزاد، فتوتراپی است که در ادامه روش ، اصول و انواع آن بررسی شده است.
دستگاه فتوتراپی نوزاد ان چیست؟
فتوتراپی یکی از روشهای درمان زردی نوزادی است. ایکتر یا یرقان یا زردی به تغییر رنگ زرد پوست و ملتحمه گفته میشود که از مسائل شایع دوران نوزادی است. در اکثر موارد زردی خوش خیم است اگرچه درمان نکردن زردی با ضایعات عصبی همراه است. زردی در ۶۰ درصد نوزادان تازه متولد شده و ۸۰ درصد نوزادان نارس دیده میشود.
عوارض زردی نوزاد چیست؟
زردی عارضه های است که در آن پوست و سفیدی چشم به علت بیلیروبین زیاد خون زرد میشوند. بیلیروبین در کبد ایجاد میشود و محصول تجزیه هموگلوبین(مولکول حامل اکسیژن که در سلولهای قرمز قرار دارد) است.
زردی دو علت اصلی دارد که عبارتند از:
ایجاد بیش از حد بیلیروبین خون و اختلال در دفع آن. علل شایع اختلال دفع بیلیروبین نیز عبارتند از: بیماریهای سلولی کبد مثل التهاب کبد(هپاتیت) و تشمع کبدی(سیروز)، انسداد کیسه صفرا یا مجاری صفراوی داخل کبدی منتهی به کیسه صفرا اغلب علائم دیگری غیر از تغییر رنگ پوست و چشم با زردی همراه نیست که شایعترین علت ایجاد بیش از حد بیلیروبین تخریب غیرطبیعی سلولهای قرمز است که به کمخونی ناشی از همولیز(تخریب سلولهای خونی) معروف است.
اگر زردی شدید باشد، مدفوع ممکن است کمرنگ و ادرار تیره شود(به علت دفع صفرا از کلیه ها) و گاهی خارش عمومی بروز میکند.
درمان زردی براساس سطح بیلیروبین خون متفاوت است اما به طور کلی راههای درمان عبارتند از:
۱– شیردهی مکرر:
نوزادانی که به خوبی با شیر مادر تغذیه نشوند، رنگدانههای زرد یا همان بیلیروبین از بدنشان دفع نشده و روی پوست جمع میشود و نوزاد تب میکند. با شیردهی مکرر میتوان از پیشرفت زردی جلوگیری کرد.
۲– فتوتراپی(نوردرمانی):
فتوتراپی درمان رایج برای کاهش سطح بیلیروبین در نوزادان است. ( دستگاه فتوتراپی نوزاد ) نور، شکل و ساختمان مولکول بیلیروبین را تغییر میدهد. نور درمانی اجازه میدهد بیلیروبین زیر پوست بشکند و از خون و پوست نوزاد جدا و دفع شود.
۳– تعویض خون:
در موارد زردی شدید که فتوتراپی مؤثر نباشد یا به عبارتی سطح بیلیروبین خون خیلی بالا رود، تعویض خون انجام میشود.مشاهدات یک پرستار انگلیسی در سال ۱۹۵۶ نشان داد نور در کاهش بیلیروبین نوزادان مؤثر است. تحقیقات بعدی نشان داد که چگونه انرژی نور توسط مولکولهای بیلی روبینی جذب و پس از تبدیل آن به ایزومر نوری و ایزومر ساختاری به آسانی از طریق ادرار و کبد دفع میشود.
پس از شناخت فتوبیولوژی بیلیروبین، دستگاههای فتوتراپی ساخته شده و از سال ۱۹۵۸ به عنوان یک روش درمانی غیرتهاجمی بیضرر در درمان زردی، شناخته شد و امروزه به طور گسترده از آن استفاده میشود.فوتوتراپی نوزادان به معنی تاباندن نور به پوست نوزادانی است که مبتلا به بالا رفتن بیش از اندازه بیلیروبین غیرمستقیم شده‌اند. بیلیروبین بیش از همه به قسمت آبی طیف نور مرئی در حدود ۴۶۰ نانومتر واکنش نشان میدهد. چراغهایی که نور حدود ۴۶۰ تا ۴۹۰ نانومتر تولید میکنند، بدرد فوتوتراپی می‌خورند.
بطور معمول، بیلیروبین از راه کونژوگه شدن در کبد با اسید گلوکورونیک دفع میشود. گلوکورونیدهای بیلیروبین که در صفرا قابل حل هستند، صفرایی که در روده ترشح میشود، بیلیروبین را از بدن خارج میکند.
در بعضی از نوزادان، نارسایی کونژوگه شدن(که در نوزادان زودرس شدیدتر است)، همراه با افزایش مقدار گلبولهای سرخی که از بین می‌روند، باعث میشود که دفع بیلیروبین به خوبی انجام نشود. عواملی از قبیل واکنش سیستم ایمنی علیه گلبولهای قرمز خودی(ایزوایمونیزاسیون)، بیماریهای همولیتیک ارثی و خون نشت کرده به بیرون رگهای نوزاد(مثلاً کبود شدگی‌های پوست و سفال‌هماتوم‌ها) از یک سو و نقائص ژنتیکی متابولیسم بیلیروبین مانند سندرم شایع ژیلبرت، از سوی دیگر به نارسایی دفع بیلیروبین کونژوگه کمک میکنند.نور، شکل و ساختمان مولکول بیلیروبین را بنحوی تغییر میدهد که مولکولهای حاصل، میتوانند با وجود نارسایی کونژوکاسیون دفع شوند.
عقیده نادرستی وجود دارد که نور فرابنفش(زیر ۴۰۰ نانومتر) برای فوتوتراپی استفاده میشود که اینطور نیست و طیف حدود ۴۶۰ برای اینکار استفاده میشود.
اثر نور بر بیلیروبین(زردی نوزاد):
هنگامی که مولکول بیلیروبین عادی (۴z،۱۵z-بیلیروبین) تحت تابش نور قرار میگیرد، تبدیل به اشکال ناپایدار مولکول بیلیروبین میشود. این اشکال حد واسط میتوانند یا با اکسیژن واکنش انجام دهند که محصولاتی بی‌رنگ با وزن مولکولی پایین تر بسازند که می‌تواند در ادرار حل و دفع شود یا باز آرایی شوند تا ایزومر ساختمانی بیلیروبین را بسازند که لومی‌روبین نامیده میشود که می‌تواند در ادرار یا صفرا حل و دفع گردد.ممکن است بجای دو مورد بالا، اشکال حد واسط تبدیل به ایزومرهای فضایی بیلیروبین شوند که در آن حداقل یکی از دو وضعیت Z به وضعیت E تبدیل شده است.
Z مخفف واژه آلمانی zusammen است که کنارهم معنی میدهد و E مخفف entgegen آلمانی است که یعنی روبرو. از این واژه‌ها برای نشان دادن وضعیت اتمها حول پیوند کووالانسی استفاده میشود. عددهای ۴ و ۱۵، محل پیوندهای کووالانسی را نشان میدهند. در شکل بالا، تنها دو فوتوایزومر اصلی نشان داده شده‌اند.
ایجاد ایزومرهای فضایی، سریعتر از ایزومرهای ساختمانی است و برگشت‌پذیر هم میباشد و هردو این ایزومرسازیها، از روند ترکیب با اکسیژن(فوتواکسیداسیون) سریعتر هستند. ایزومرهای نوری بیلیروبین، کمتر تمایل به چسبیدن به چربیها دارند و میتوانند در صفرا مستقیماً بدون گلوکورونید دفع شوند. لومی‌روبین در ادرار هم دفع میشود. محصولات فوتواکسیداسیون بیشتر در ادرار حل میشوند. همین که ایزومرهای فضایی وارد صفرا شوند، خودبخود تبدیل به بیلیروبین میشوند.
عوامل مؤثر در فتوتراپی:
طول موج ۴۵۹ نانومتر(در قسمت آبی نور مرئی) از همه طول موجها موثرتر است، اما با توجه به اینکه هرچه طول موج بزرگتر میشود، نفوذ بیشتری در پوست پیدا میکند، بهترین طول موج از نظر کاربردی در گستره ۴۶۰ تا ۴۹۰ نانومتر قرار میگیرد.
در نوزادان ترم و نزدیک به ترم، بجای انکوباتور بهتر است از گهواره استفاده شود چون که طلق انکوباتور جلوی تابش کامل را میگیرد و از اینکه منبع نور به حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری نوزاد برسد جلوگیری میکند.
البته لامپهای تنگستنی یا هالوژن را نباید به این اندازه به نوزاد نزدیک کرد.
منبعهای نور فرعی مثل زیرانداز فیبراپتیک نوری، یا لامپهای LED مخصوص ویا لامپهای فلورسنت خاص آبی میتوانند زیر نوزاد تابش داشته باشند.
اگر نوزاد مجبور است که در انکوباتور تحت تابش قرار بگیرد، شعاعهای نوری باید بصورت مایل به طلق انکوباتور تابانده شوند تا جلوی هدر رفتن نور را در اثر بازتابش را بگیرند.کارآمدی فوتوتراپی به میزان درخشان بود(برون‌ده انرژی) منبع نوری وابسته است.
با یک رادیومتر یا اسپکترورادیومتر، میزان درخشانی را به واحد وات بر سانتیمتر مربع یا میکرووات بر سانتیمتر مربع بر نانومتر (μW/cm2/nm)در یک طول موج معین اندازه می‌گیرند. یک منبع نوری سنتی یا استاندارد، باید هنگامی که در فاصله ۲۰ سانتیمتری بالای سر نوزاد قرار میگیرد، باید بتواند ۸ تا ۱۰ میکرووات بر سانتیمتر مربع بر نانومتر در طیف نوری ۴۳۰ تا ۴۹۰ به نوزاد بتاباند، البته دستگاه اندازهگیری باید در سطح نوزاد قرار گیرد.
لامپهای فلورسنت آبی مخصوص، میتوانند ۳۰ تا ۴۰ μW/cm2/nm نور به نوزاد بتابانند.معمولاً لازم نیست پوشک نوزاد را هنگام فوتوتراپی در بیاورند، مگر اینکه با وجود فوتوتراپی بیلیروبین بالا رود.
اگر کناره‌های گهواره را با فویل آلومینیومی یا پارچه سفید بپوشانیم، اثر فوتوتراپی افزوده میشود.
برای آسیب ندیدن شبکیه نوزاد، استفاده از چشم‌بند الزامی است.
براساس منابع موجود، فرق خاصی بین فوتوتراپی LED و سنتی وجود ندارد، اما با توجه به اینکه در فوتوتراپی LED افزودن مایع دریافتی نوزاد لازم نیست، از نظر کاربردی، فوتوتراپی LED راحتتر است.اثبات شده است که بیشتر کردن دریافت مایع در نوزاد ترمیکه فوتوتراپی میشود، نیاز به تعویض خون را کاهش میدهد و طول مدت فوتوتراپی را کم میکند.
البته این بدین معنی نیست که همه نوزادان تحت فوتوتراپی باید بصورت روتین تحت مایع درمانی قرار گیرند، چون که ممکن است چنین رویکردی شیردهی موفقیت‌آمیز را دچار اختلال کند. البته کل مطالعات دال بر نافع بودن مایع درمانی، پیش از به بازار آمدن فوتوتراپی‌های مدرن LED انجام شده بودند، که ممکن است با ادعای فوتوتراپی LED مبنی بر لازم نبودن مایع درمانی همراه دچار خدشه شوند. در مواقعی که نیاز به مایع درمانی همراه وجود داشته باشد، شیر مادر دوشیده شده، مایع انتخابی است.
مراقبت از نوزاد تحت فتوتراپی:
نوزاد را باید بصورت تاقباز فتوتراپی نمود مگر وضعیت بالینی خاصی باعث شود که این کار ممکن نباشد. محیط فتوتراپی نه باید گرم باشد و نه سرد. کافی بودن مایع دریافتی نوزاد را میتوان از راه وزن نمودن نوزاد و تعداد دفعاتی که پوشکش را خیس میکند تخمین زد. چشم نوزاد را باید با چشم‌بند مناسب از آسیب پرتوهای نور محافظت نمود.
ممنوعیت فتوتراپی:
در موارد انگشت شماری، فتوتراپی منع استفاده دارد. اگر از داروهایی که بیمار را به نور حساس میکنند بطور همزمان استفاده شود یا تشخیص پورفیری اریتروپوئتیک مادرزادی مطرح باشد و یا سابقه خانوادگی پورفیری وجود داشته باشد، فوتوتراپی ممنوع است. تاول زدن شدید و بی‌قراری زیاد نوزاد زیر فوتوتراپی، ممکن است علامت پورفیری مادرزادی باشد.ممکن است بعضی از نوزادانی که زردی کلستاتیک و هیپربیلیروبینمی مستقیم دارند، بدنبال فوتوتراپی دچار سندرم نوزاد برنزه شوند که به تیره شدن خاکستری-قهوه‌ای پوست گفته میشود که علت اصلی آن معلوم نیست اما ممکن است بعلت تجمع پورفیرین در پوست باشد.
این برنزگی گذرا است و با قطع فتوتراپی ناپدید میشود. باید توجه داشت چون ممکن است بالا بودن بیلیروبین غیرمستقیم، همراه و همزمان با بیلیروبین مستقیم باشد، وجود بیلیروبینمی مستقیم باعث ممنوعیت فوتوتراپی نیست و میتوان برای پایین آوردن قسمت غیرمستقیم از آن استفاده نمود.
دستگاه فتوتراپی نوزاد :
دستگاههای فتوتراپی معمولی با لامپ های سفید، آبی( فلورسنت و هالوژن وLED)، امروزه جهت درمان زردی ساخته شده اند. برای فتوتراپی، بهترین طیفی که بیشترین جذب را دارد و معمولاً مورد استفاده قرار میگیرد، بین nm 420-470 است که طیف آبی است. نور ساطع شده توسط دستگاه فتوتراپی جهت حذف تابش های مادون قرمز و ماوراء بنفشِ مضر باید فیلتر شود. همچنین نور دستگاه باید کاملاً روی نوزاد متمرکز شده باشد.
انواع لامپ فتوتراپی:
لامپهای فلورسنت
متداولترین منبع نوری که در فتوتراپی مورد استفاده قرار میگیرد، لامپهای فلورسنت است. این لامپها، نور آبی با طول موج ۴۲۰–۴۹۰ nm منتشر میکنند که فلورسنت آبی مخصوص دارای برچسب F20T12/BB یا TL 20W/52 است. لامپهای فلورسنت آبی عادی با برچسب F20T12/B تابش بسیار کمتر از لامپهای فلورسنت آبی مخصوص تحویل میدهد. از مزیتهای لامپهای فلورسنت میتوان به ارزان بودن آنها اشاره کرد اما این لامپها بعد از حدود ۱۳۰۰ ساعت استفاده، شدت نور و تقریباً ۳۵–۴۰ % از تابندگی نور آبی خود را از دست میدهند. تولیدکنندگان این لامپها همواره به کاربران توصیه میکنند که بعد از اتمام تعداد ساعات مجاز برای استفاده، نسبت به تعویض این لامپها اقدام کنند. قرار دادن مستقیم این لامپ در کنار نوزاد به طور قابل ملاحظه ای دُز خروجی را کاهش میدهد.
لامپهای فلورسنت متراکم
این لامپها کوتاه(حدود ۵ inch 7 to) و به صورت تا شده و چند لا است که نور آبی و سفید منتشر میکند. لامپهای فلورسنت متراکم گرمای زیادی تولید نمیکند لذا میتوان آنها را در فاصله نسبتاً کوتاهی از نوزاد قرار داد.
لامپهای LED
لامپهای led آبی طیف باریک و محدودی منتشر میکنند. نمونههای اولیه این LEDها از سال ۱۹۹۰ در دستگاه های فتوتراپی مورد استفاده قرار گرفتند و در سال ۲۰۰۲ اولین دستگاه فتوتراپی با LED در آمریکا و انگلستان روانه بازار شد که به دو صورت پنل و لولهای تولید میشوند.لامپهای ال ای دی به راحتی میتوانند جایگزین لامپهای فلورسنت فیلیپس بشوند و بدلیل اینکه نیازی به بالاست، ترانس و استارت ندارد، هزینههای نگهداری بسیار پائین و طول عمر بالاتری نسبت به لامپهای فلورسنت فیلیپس دارند .عمر مفید این لامپ ها ۲۰۰۰۰ ساعت یعنی ۱۰ برابر لامپ های فلورسنت فیلیپس میباشد.
استفاده از لامپهای فلورسنتی جهت درمان زردی در کشورهای اروپایی و کشورهای تولید کننده این لامپها به دلیل عمر کم لامپ، مصرف بالا و بازدهی پایین، هزینه تمام شده بالا، تعمیر و نگهداری پر هزینه و کیفیت پائین، ایجاد گرما و وجود اشعه های مضر سالهاست تولید و استفاده آن متوفق گردیده است.
کشورهای مذکور به تکنولوژی ال ای دی جهت درمان زردی رو آوردهاندکه در آن کشورها استفاده از ال ای دی همهگیر شده و در کشور ایران نیز متاسفانه با مقاومت مراکز و متخصصین و بیمارستان ها با سرعت کم و در حال جایگزین شدن میباشد. LEDها پایا و بادوام هستند و برق کمی مصرف میکنند ؛ همچنین چون طیف این منابع نوری در ناحیه آبی طیف نور متمرکز شده است، گرما و حرارت کمی تولید میکند و میتوان آنها را در نزدیک نوزاد قرار داد. شدت نور LEDها در طول زمان به تدریج کم میشود، بنابراین هر شش ماه باید چک شود.
چراغ هالوژن
در این نورافکنهای فتوتراپی معمولاً چراغ هالوژن با ۱۵۰ watt و ۲۱ V به همراه یک بازتابنده با پوشش مخصوص که طول موج مادون قرمز را جذب میکند، قرار دارند. همچنین یک فن باید به طور مداوم چراغ هالوژن را که گرم شده، سرد کند. محل قرارگیری لامپ، در بالای نوزاد یکی از مسائل مهم و حیاتی در تأثیر نور افکنها است. بیشترین تأثیر لامپ هنگامیاست که مستقیماً در بالای نوزاد در فاصله ۴۵-۵۰ cm قرار گرفته است. تعداد کمیاز نورافکن های هالوژن با یک دوزیمتر که مقدار دُز فتوتراپی را که نوزاد دریافت کرده است نمایش میدهد، ترکیب میشوند.
انواع دستگاه فتوتراپی نوزاد
دستگاه فتوتراپی بر اساس نوع تکتولوژی و منبع نور به سه دسته تقسیم می شوند:
۱- فتوتراپی سنتی:
یک منبع نورِ‌غیر فیبراپتیکی یا بالای سر نوزاد یا از زیر نوزاد قرار میگیرد. در این روش باید از چشم بند مخصوص فتوتراپی جهت جلوگیری از آسیب رسیدن به چشم نوزاد استفاده شود. این مدل به دوصورت خانگی و بیمارستانی تولید می شود.دستگاه فتوتراپی خانگی-کلید روشن و خاموش دستگاه– کلید روشن کردن منبع نور دستگاه– تایمر دستگاه– منبع نور دستگاه-سنسور دما-صفحه نمایش دما و سایر پارامترها– فن های خنک کننده دستگاه که نباید مسدود شوند.-تشکدستگاه فتوتراپی بیمارستانی-کلید روشن و خاموش دستگاه– کلید روشن کردن منبع نور دستگاه– تایمر دستگاه-منبع نور دستگاه-تنظیم کننده های موقعیت نور روی نوزاد-سنسور دما-صفحه نمایش دما و سایر پارامترها-فن های خنک کننده دستگاه که نباید مسدود شوند.-تخت نوزاد
برای ارائه فتوتراپی ایمن و مؤثر رعایت نکات زیر لازم است:
*همانند شکل، چشم های نوزاد را باید با چشم بند مناسب از آسیب پرتوهای نور در امان نگه داشت.*همانند شکل نوزاد را باید برهنه همراه با یک پوشک کوچک که اندام تناسلی او را می پوشاند ، نگه داشت.*نوزاد را در جایگاه مخصوص به خود قرار دهید. محیط فتوتراپی باید نه گرم باشد و نه سرد. باید مطمئن شد که جریان هوا باعث سرد شدن لامپ ها نمی شود.*می توان سطح داخل تخت نوزاد را با ورقه هایی از آلومینیم یا سطوح سفید رنگ پوشاند که از اتلاف تشعشعات جلوگیری شود.*باید نوزاد را تمیز و خشک نگه داشت. بهتر است جهت تمیز کردن نوزاد تنها از آب استفاده کرد ، روغن و کرم در سطح پوست استفاده نکنید.
*فتوتراپی پیوسته صورت نمی گیرد و می توان برای تغذیه نوزاد ، روش های بالینی ، اجازه ملاقات والدین با نوزاد و برقراری رابطه مادرانه ، درمان را قطع کرد.*تمام نوزادانی که تحت درمان فتوتراپی قرار می گیرند، باید هر ۲ ساعت از نظر درجه حرارت بدن و هر ۶ ساعت از نظر وضعیت پوست کنترل شوند.
همچنین چون ممکن است افزایش دمای لامپ های دستگاه باعث افزایش میزان متابولیسم یا سوخت و ساز بدن نوزاد شود، لذا نوزاد باید هر ۲۴ ساعت از نظر وزن هم کنترل شود.*درمان توسط فتوتراپی به مدت ۱ تا ۳ روز باعث می شود مقدار بیلی روبین به نصف کاهش یابد. اثر درمانی فتوتراپی به عواملی چون سطح اولیه بیلی روبین ، انرژی نور لامپ یا طول امواج نور ، فاصله بین نوزاد و لامپ ، ناحیه ای از پوست که در معرض تابش قرار می گیرد و مدت زمانی که پوست در معرض نور قرار می گیرد بستگی دارد.
۲– فتوتراپی فیبراپتیک:
نور بوسیله کابل یک نوری به یک سطح پتو مانند منتقل میشود که می‌تواند بدور نوزاد پیچیده شود. پتوی زردی (بیلی بلانکت)، نوعی فوتوتراپی فیبراپتیک میباشد.
۳ – فتوتراپی چندگانه:
بیش از یک منبع نوری بصورت همزمان مورد استفاده قرار میگیرد. مثلاً دو واحد یا بیشتر از فوتوتراپی سنتی و یا ترکیبی از سنتی و فیبراپتیک. در این روش باید از چشم بند مخصوص فتوتراپی جهت جلوگیری از آسیب رسیدن به چشم نوزاد استفاده شود.
روش های اندازه گیری بیلی روبین خون(زردی نوزاد):
به دو روش تهاجمی و غیر تهاجمی میباشد:
در روش تهاجمی از بیمار خون گرفته میشود و بیلیروبینی که در آزمایشگاه اندازه گیری میشود دو نوع است:
۱- بیلیروبین Total که شامل بیلیروبین Direct و بیلیروبین In Direct می باشد.۲- بیلیروبین Direct یا مستقیم که در آزمایشگاه ها اندازهگیری میشود.بنابراین در آزمایشگاه فقط بیلی روبین Total و Direct اندازه گیری میشود.
روش کار بیلیروبین Direct
ابتدا دو عدد لوله آزمایش را بنامهای بلانک معرف و تست نامگذاری کرده سپس μι۲۰۰ معرف بیلیروبین شماره ۱ را درون هر دو لوله میریزیم.μι۲۰ معرف بیلیروبین شماره ۲ را به لوله تست و cc 2 سرم فیزیولوژی و μι۲۰۰ سرم بیمار را به هر دو لوله اضافه میکنیم. سپس به مدت ۵ دقیقه در حرارت اتاق قرار میدهیم و با طول موج nm546=λ آن را بررسی میکنیم.
روش کار بیلی روبین Total
طبق آزمایش قبل ابتدا دو عدد لوله آزمایش را بنامهای بلانک معرف و تست نامگذاری کرده سپس μι۲۰۰ معرف بیلیروبین شماره ۱ را درون هر دو لوله ریخته سپس μι۲۰ معرف بیلیروبین شماره ۲ را به لوله تست اضافه کرده سپس معرف تثبیت کننده یا معرف بیلیروبین شماره ۳ را درون هر دو لوله میریزیم و μι۲۰۰ سرم بیمار را به هر دو لوله اضافه میکنیم و به مدت ۱۰ دقیقه در حرارت اتاق قرار میدهیم و در نهایت cc1 معرف بیلی روبین شماره ۴ را به آنها اضافه کرده و ۵ دقیقه در حرارت اتاق میدهیم. و جذب نوری آنها را در طول موج nm578=λ گزارش میکنیم.
در روش غیر تهاجمی از دستگاه بیلیروبین متر استفاده میشود:
مکانیسم اندازهگیری این دستگاه به این صورت است که یک پرتو نوری به پوست نوزاد تابیده شده(معمولا به پیشانی یا سینه نوزاد) و سپس نور برگشتی به دو پرتو جداگانه تفکیک می شود و توسط یک دتکتور اپتیکال اندازهگیری میشود. میزان غلظت بیلیروبین خون از میزان جذب نور برگشتی به دست می‌آید.
مزایای این دستگاه (بیلی چک):
-سادگی استفاده از آن
-عدم نیاز به لوازم مصرفی
-عدم نیاز به خونگیری
منبع: www.nozadteb.ir
دستگاه فتوتراپی نوزاد